کارت گرافیک و انواع آن به زبان ساده
کارت گرافیک (Graphics Card) یا (GPU (Graphics Processing Unit یک قطعه سخت‌افزاری است که مسئول پردازش و نمایش تصاویر و ویدئوها در کامپیوتر است. این کارت گرافیک‌ها برای بهبود عملکرد سیستم در برنامه‌های گرافیکی سنگین و بازی‌های رایانه‌ای استفاده می‌شوند. آنها قادر به پردازش و تعامل با داده‌های گرافیکی هستند و تصاویر را به فرمت مناسب برای نمایش در مانیتور تبدیل می‌کنند.
انواع کارت گرافیک کدامند ؟
کارت گرافیک مستقل (Dedicated Graphics Card)
این کارت‌ها جداگانه از سایر قطعات رایانه و به‌صورت جداگانه به مادربورد متصل می‌شوند. آنها دارای پردازنده گرافیکی جداگانه، حافظه و سایر قابلیت‌های گرافیکی هستند. کارت‌های گرافیک مستقل معمولاً برای نیازهای گرافیکی پیچیده مانند بازی‌های رایانه‌ای، طراحی سه‌بعدی و ویرایش ویدئو که نیاز به پردازش تصاویر و ویدئو های پیچیده دارند استفاده می‌شوند.
کارت گرافیک یکپارچه (Integrated Graphics Card)
این کارت‌ها به‌صورت مجتمع در مادربورد رایانه قرار دارند و بخشی از پردازنده مرکزی است و در آن ادغام شده است. کارت گرافیک مجتمع عموماً برای کاربردهای روزمره مانند مرور وب، تماشای ویدئوها و استفاده از نرم‌افزارهای کاربردی استفاده می‌شود. اکثر سی پی یو های پیشرفته ، GPU یکپارچه دارند. در کامپیوترهایی هم که مجهز به کارت گرافیک اختصاصی هستند، نرم‌افزار به صورت اتوماتیک بین دو مدل پردازنده‌ی گرافیکی سوییچ می‌کند .
کارت گرافیک رفرنس چیست ؟
کارت گرافیک رفرنس (Reference Graphics Card)، نوع خاصی از کارت گرافیک می باشد که توسط خود سازنده اصلی (مانند NVIDIA یا AMD) طراحی و تولید می‌شود. این نوع کارت گرافیک معمولاً در مرحله عرضه اولیه یک معماری گرافیکی جدید منتشر می‌شود و به عنوان نمونه‌ای استاندارد برای سایر شرکت‌ها و تولیدکنندگان قرار می‌گیرد.
فایده اصلی کارت گرافیک رفرنس این است که دقیقاً با مشخصات و طراحی توسط سازنده اصلی تعریف شده‌اند. این کارت‌ها دارای نمایش‌های معمولاً ساده و کلاسیک هستند، با یک سیستم خنک‌کننده مرجع و مدارهای برقی استاندارد.
بنابراین، کارت گرافیک رفرنس به عنوان پایه و استانداردی برای تولیدکنندگان دیگر برای طراحی کارت‌های گرافیکی سفارشی (Custom Graphics Cards) استفاده می‌شود. این تولیدکنندگان، بر روی کارت گرافیک رفرنس اصلی تغییراتی مانند سیستم خنک‌کننده بهبود یافته، طرح‌بندی PCB (Printed Circuit Board) تغییر یافته یا افزودن نورپردازی RGB انجام می‌دهند. هدف این تغییرات ارائه نسخه‌های با کیفیت و قابلیت‌های بیشتر است که به عنوان محصولات خاص و منحصربفرد شرکت‌های سازنده توسط بازار استقبال شوند.
انواع اسلات کارت گرافیک
اسلات‌های کارت گرافیک به شکل فیزیکی بر روی مادربورد رایانه قرار می‌گیرند و بسته به نوع و سال ساخت مادربورد و استانداردهایی که پشتیبانی می‌کند، ممکن است متفاوت باشند. در ادامه، به بررسی تعدادی از انواع اسلات‌های کارت گرافیک می پردازیم:
PCI Express x16: این اسلات، بیشترین پرکاربردی است و برای اکثر کارت‌های گرافیک مدرن استفاده می‌شود. آنها دارای ارتباط پهن باند بالا برای انتقال داده‌ها و ارتباطات گرافیکی سریع هستند.
AGP (Accelerated Graphics Port): این استاندارد قدیمی‌تر بوده و در دهه 1990 و 2000 مورد استفاده قرار می‌گرفت. اسلات AGP از نظر پهنای باند کمتری نسبت به PCI Express x16 برخوردار است و برای کارت‌های گرافیک قدیمی‌تر استفاده می‌شود.
PCI (Peripheral Component Interconnect): این استاندارد برای اتصال انواع مختلفی از کارت‌های جانبی استفاده می‌شود، اما به طور معمول برای کارت‌های گرافیک مورد استفاده نمی‌آید. اسلات PCI دارای پهنای باند کمتری نسبت به استانداردهای دیگر است و عموماً برای کارت‌های گرافیک بسیار قدیمی استفاده می‌شود.
توجه داشته باشید که اسلات‌های کارت گرافیک در طول زمان تکامل یافته‌اند و استانداردهای جدیدی مانند PCI Express 4.0 و PCI Express 5.0 همچنین روند توسعه در حال ادامه است. بنابراین، برای انتخاب کارت گرافیک مناسب، مهم است که با نوع اسلات مادربورد و قابلیت‌های آن آشنا شوید .
فایده اصلی کارت گرافیک رفرنس این است که دقیقاً با مشخصات و طراحی توسط سازنده اصلی تعریف شده‌اند. این کارت‌ها دارای نمایش‌های معمولاً ساده و کلاسیک هستند، با یک سیستم خنک‌کننده مرجع و مدارهای برقی استاندارد.
بنابراین، کارت گرافیک رفرنس به عنوان پایه و استانداردی برای تولیدکنندگان دیگر برای طراحی کارت‌های گرافیکی سفارشی (Custom Graphics Cards) استفاده می‌شود. این تولیدکنندگان، بر روی کارت گرافیک رفرنس اصلی تغییراتی مانند سیستم خنک‌کننده بهبود یافته، طرح‌بندی PCB (Printed Circuit Board) تغییر یافته یا افزودن نورپردازی RGB انجام می‌دهند. هدف این تغییرات ارائه نسخه‌های با کیفیت و قابلیت‌های بیشتر است که به عنوان محصولات خاص و منحصربفرد شرکت‌های سازنده توسط بازار استقبال شوند.
راهنمای بهترین کارت گرافیک برای بازی
انتخاب بهترین کارت گرافیک برای بازی به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله بودجه، نوع بازی‌ها، رزولوشن تصویر، تنظیمات گرافیکی مورد نظر و سیستم دیگر کامپیوتری که از آن استفاده می‌کنید. با این حال، برخی از بهترین کارت‌های گرافیک برای بازی در دسته‌های مختلف به شرح زیر هستند:
در حال حاضر، کارت‌های گرافیک با سطح عملکرد بالا از سری NVIDIA GeForce RTX 3000 (مانند RTX 3080 و RTX 3070) و AMD Radeon RX 6000 (مانند RX 6800 XT و RX 6700 XT) محسوب می‌شوند.
برای رزولوشن‌های بالا مانند 4K و بازی‌های پرطرفدار و سنگین، کارت‌های گرافیک با حافظه بالا و قدرت پردازش قوی توصیه می‌شوند. به عنوان مثال، NVIDIA GeForce RTX 3090 یا AMD Radeon RX 6900 XT.
در صورتی که می‌خواهید در رزولوشن Full HD با تنظیمات بالا بازی کنید، کارت‌های گرافیک میان رده مانند NVIDIA GeForce RTX 3060 Ti و AMD Radeon RX 6700 XT می‌توانند گزینه‌های خوبی باشند.
اگر بودجه‌ی محدود‌تری دارید، می‌توانید به کارت‌های گرافیک مدل‌های قدیمی‌تر (مثل NVIDIA GeForce GTX 1660 Super یا AMD Radeon RX 580) نیز نگاه کنید که هنوز عملکرد قابل قبولی برای بازی‌ها ارائه می‌دهند.
در هر صورت، قبل از خرید کارت گرافیک برای بازی، بهتر است مشخصات سیستم خود را بررسی کرده و با نیازهای خود در زمینه بازی‌ها و تنظیمات گرافیکی موردنظرتان هماهنگ کنید.
انواع پورت های کارت گرافیک کدامند ؟
کارت‌های گرافیک معمولاً دارای پورت‌های مختلفی هستند که برای اتصال به صفحه نمایش، دستگاه‌های ورودی و خروجی و سایر دستگاه‌ها استفاده می‌شوند. در زیر، تعدادی از انواع پورت‌های متداول در کارت‌های گرافیک را می‌توانید بیابید:
HDMI (High-Definition Multimedia Interface): پورت HDMI یک پورت استاندارد برای انتقال تصویر و صدا با کیفیت بالا است. این پورت به طور گسترده در کارت‌های گرافیک استفاده می‌شود و بسیاری از مانیتورها و تلویزیون‌ها هم از پورت HDMI پشتیبانی می‌کنند.
DisplayPort: پورت DisplayPort نیز یک استاندارد انتقال تصویر و صدا است که در کارت‌های گرافیک رایج است. این پورت قابلیت‌های پیشرفته‌تری از جمله پشتیبانی از رزولوشن بالا، نرخ بروزرسانی بالا و پشتیبانی از چندین نمایشگر را داراست.
DVI (Digital Visual Interface): پورت DVI یک پورت دیجیتال است که برای انتقال تصویر استفاده می‌شود. این پورت به طور گسترده در کارت‌های گرافیک قدیمی‌تر استفاده می‌شود و قابلیت اتصال به مانیتورهای با پورت DVI را فراهم می‌کند.
VGA (Video Graphics Array): پورت VGA یک استاندارد قدیمی‌تر است که برای اتصال تصویری در کارت‌های گرافیک استفاده می‌شود. این پورت معمولاً بر روی کارت‌های گرافیک قدیمی‌تر و مانیتورهای با پورت VGA وجود دارد.
VirtualLink: پورت VirtualLink یک پورت جدید است که برای اتصال به دستگاه‌های واقعیت مجازی (VR) استفاده می‌شود.
مشکلات رایج در رابطه با کارت
در رابطه با کارت گرافیک، ممکن است با مشکلاتی روبرو شوید که می‌توانند عملکرد کامپیوتر را تحت تأثیر قرار دهند. برخی از مشکلات رایج کارت گرافیک عبارتند از:
نصب و راه‌اندازی:
ممکن است در فرآیند نصب و راه‌اندازی کارت گرافیک با مشکلات مواجه شوید، از جمله نصب ناموفق در درایورهای گرافیک، نصب نسخه نادرست درایور، ناسازگاری با سیستم عامل و غیره.
خطاها و اخطارها:
هنگام استفاده از کارت گرافیک، ممکن است با خطاها و اخطارهای مختلفی روبرو شوید. مانند خطاهای نمایش صفحه، اخطارهای گرمایی، خطاهای درایور و غیره.
کندی یا عدم پاسخگویی: اگر کارت گرافیک شما بازی‌ها را با کندی اجرا می‌کند یا در برخی از برنامه‌ها عدم پاسخگویی دارد، ممکن است مشکلی در تنظیمات کارت گرافیک، درایورها یا سخت افزارهای دیگر وجود داشته باشد.
گرمای بیش از حد:
کارت گرافیک در طول استفاده ممکن است بسیار گرم شود. اگر سیستم خنک‌کننده مناسب نداشته باشد یا هوای مناسب در مورد کارت گرافیک جریان نیافتد، ممکن است با مشکلات گرمایی روبرو شوید که باعث کاهش عملکرد و حتی خرابی کارت گرافیک می‌شود.
تداخلات سخت افزاری:
مشکلاتی مانند ناسازگاری با سایر قطعات سخت افزاری می‌تواند باعث عملکرد نامناسب یا ناپایدار کارت گرافیک شود. مثلاً
ناپایداری منبع تغذیه: یک منبع تغذیه ناپایدار ممکن است توان کافی را برای تامین نیازهای برقی کارت گرافیک فراهم نکند. این مشکل می‌تواند باعث رفتار نامنظم، کندی در عملکرد و حتی هنگام استفاده از کارت گرافیک در بار سنگین شود.
علائم خرابی کارت گرافیک
برخی از علائم خرابی کارت گرافیک عبارتند از:
نمایشگر خاموش یا صفحه سیاه:
اگر هنگام روشن کردن سیستم یا در حین استفاده از آن، صفحه نمایش شما خاموش می‌شود یا به صفحه سیاه منتقل می‌شود، این ممکن است به خرابی کارت گرافیک اشاره کند.
خطوط یا خطاهای تصویر:
اگر در نمایشگر خطوط عمودی، افقی، رنگی یا خطاهای تصویر دیگر مشاهده می‌کنید، این ممکن است به مشکل در حافظه گرافیکی یا پردازش تصویری کارت گرافیک اشاره کند.
هنگام ویدئو پخش:
اگر در هنگام پخش ویدئو، بافرینگ طولانی یا هنگ‌های مکرر روبرو هستید و تصویر با انقطاع‌های مکرر نمایش داده می‌شود، ممکن است مشکلی در کارت گرافیک وجود داشته باشد.
کرش سیستم:
اگر سیستم شما به طور مکرر ریستارت می‌شود، کرش می‌کند یا پیام خطاهای آبی صفحه مرگ (Blue Screen of Death) دریافت می‌کنید، این ممکن است نشانه‌ای از خرابی کارت گرافیک باشد.
گرمای بیش از حد:
اگر کارت گرافیک شما در طول استفاده بسیار گرم می‌شود و دمای آن به طور نامعمول بالا می‌رود، این ممکن است به وجود مشکل در خنک‌کننده کارت گرافیک یا تداخل با قطعات سخت افزاری دیگر اشاره کند.
اهمیت کارت گرافیک برای گرافیست ها و گیمر ها
برای گرافیست‌ها:
پردازش ویرایش تصاویر: گرافیست‌ها با نرم‌افزارهای ویرایش تصویر مانند Adobe Photoshop، Illustrator و InDesign کار می‌کنند. این نرم‌افزارها نیاز به قدرت پردازش گرافیکی بالا دارند تا بتوانند با تصاویر بزرگ و پیچیده کار کنند. کارت گرافیک قوی به گرافیست‌ها کمک می‌کند تا بازدهی و سرعت بالاتری در ویرایش تصاویر داشته باشند.
رندرینگ و طراحی سه‌بعدی: برخی از گرافیست‌ها در صنایعی مانند طراحی معماری، صنعتی و بازی‌سازی فعالیت می‌کنند. این نوع کارها شامل استفاده از نرم‌افزارهایی مانند Autodesk 3ds Max، Cinema 4D و Blender است. دپکارت گرافیک قوی به گرافیست‌ها امکان رندرینگ سریع‌تر و پردازش سه‌بعدی را فراهم می‌کند.
برای گیمرها:
تجربه بازی بصری: کارت گرافیک در بازی‌های رایانه‌ای نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند. گیمرها به دنبال تجربه بصری بالا و گرافیک برتر در بازی‌ها هستند. کارت گرافیک قدرتمند به آنها امکان می‌دهد تا بازی‌ها را در رزولوشن بالا، با جزئیات بیشتر و فریم‌ریت بالا تجربه کنند.
پردازش گرافیکی بالا: بازی‌های رایانه‌ای امروزی از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای مانند ردیابی پرتوها (Ray Tracing) و تکنیک‌های پویا (Dynamic Techniques) برای رندرینگ و جلوه‌های ویژه استفاده می‌کنند. کارت گرافیک قدرتمند به گیمرها امکان می‌دهد این تکنولوژی‌ها را به طور کامل تجربه کرده و از تصاویر واقع‌گرایانه‌تری در بازی‌ها لذت ببرند.
به طور کلی، کارت گرافیک برای گرافیست‌ها و گیمرها اهمیت بالایی دارد زیرا به آنها امکان می‌دهد تا از تجربه بصری بهتر و عملکرد بالاتر در کارهای خود لذت ببرند.